Vice Chairman, MNF Publicity Board & Adiviser, MNF on 13.4.2024

Press Statement of J. Malsawmzuala Vanchhawng
Vice Chairman, MNF Publicity Board & Adiviser, MNF
on 13.4.2024

Thla 4 chuang lek enchhin tawhah ZPM sorkar kalphung tur a lang chiang tawh a, MP inthlan-a vote zui zel hi mipuiin an ba tawh lo.
1. December ni 8, 2023 a lakluh ZPM sorkarin thla 4 chuang awrh chhungin an kal dan tur engkim an ti chiang tawh a. Ni 100 chhunga an tih tur an puan an bawhzui danah pawh beiseina sang tak nena thlirtu mipuite an tih beidawn chhoh zel avangin MP inthlan lo awm turah hian mipuiten vote pek leh an ba tawh lovin a lang a. Thuneihna petu Zoram Mipuite, ngaihtuahna fim tak hmang nawn theuh turin MNF chuan kan ngen a. MP inthlan hmachhawn tura Party tinin campaign beihpui kan thlak chhoh mekah hian ZPM party ten Lok Sabha MP candidate an vawrh chhuah danah ‘Kan ram, kan hnam leh kan sakhua’ himna tura thawh hlawk tur lam aiin, sum hai chhuah dan thiam tur lam an dap zawk nia a lan avang leh 2024-2025 Budget an pharh tak-ah mahni inhai vurna lam a lansarh hle bawk avangin, mipuiten ngaihtuahna kan sen nawn a tul kan ti takzet a ni.
2. December ni 8, 2023-a Chief Minister in Ni 100 chhunga an hmalakna tur a puan tum khan, inrenchemna chungchanga hmalak an tum dan heti hian a sawi a: ‘Austerity chungchangah hian keimahni-in hma kan hruai dawn a, official ten min zui kan beisei a ni. Kan official zawng zawngin an entitled chin la rawh se, kei pawh ka entitled chin chu cheng khat pawh bang lova lak vek ka duh, ka entitled loh chu cheng khat pawh ka la dawn lo. Chuvangin kan official-te pawh an entitled chinah lungawi sela, an entitled bak lo kawl palh an awm anih chuan lo inchingfel vat turin kan inhriattir a, a enthlatu kan dah dawn a ni hetah hian, chuvang chuan mahni chanvo bak lo tih, lo kawl emaw kan awm anih chuan action kan la nghal zawt zawt dawn a ni’ tiin anmahni inhrek an tum thu sawi pahin, official te na takin a vau lawk a nih kha. Hetianga a sawi lai hian an hmalak chhunzawm tak dan erawhin inrenchemna lam a hawi chhunzawm ta miah lo thung.
3. ZPM Sorkar inbun chhoh danah, Chief Minister Office lian tak siam a ni ta zawk a, ‘Central lamah Prime Minister Office thil ti thei tak’ an chakpui thu Chief Minister Delhi zin hawin Press mite hmaa a sawi kha chak takin ZPM sorkar hian a bawhzui nghal ta zawk tih a lang thei a. Chief Minister hual veltute enkawlna atana sum sen dan leh MLA leh an duhsak zawngte hmanga Sorkar hmasa aia sum an sen nasat zawk dan hi han tarlang ila:
A. MNF Ministry
1) Adviser to Chief Minister mi 2 ah senso kum 5 chhungin Rs. 3,38,52,000/-
2) SEDP Board Vice Chairman ah mi 11 awmin kum 5 chhunga senso-
MLA nilai 11-a sen belh Rs. 5,87,40,000/-
Ex-MLA mi 3 tana senso Rs. 1,29,000/-
Sub-Total Rs. 8,19,60,000/-
lGrand Total Rs. 11,58,12,000/-
B. ZPM Ministry
1) Adviser to Chief Minister MLA 4 leh Committee lian 2
Vice Chairman(MOS Rank) kum 5 chhung senso tur- Rs. 8,66,52,000/-
– Adviser to CM on deputatiom from MZU kum 5 senso tur Rs. 2,56,62,000/-
Sub-Total Rs. 11,23,14,000/-
2) MLA hamthatna an tih pun Rs. 1,11,54, 00,000/-
Grand Total Rs. 1,22,77,14,000/-
3) Sum hman tihtlemna an siam avanga an sen tlemna Rs. 8,73,80,000/-
Senso tur zawng atanga sen tlemna tur paihin – Rs. 1,14,39,20,000/-
ZPM senso tur zawng zawng hi a tam zawk fe a, MNF Ministry senso aia ZPM Ministry senso tur tamna (Rs. 1,14,39,20,000 – Rs. 11,58,12,000) hi Rs. 1,02,81,20,000/- (Cheng Vaibelchhe za pahnih, nuai sawmriat pakhat leh singhnih) lai a ni.
(Inrenchemna na taka kalpui tur anga mipui laka an insawi laiin, a tak rama an hmalak dan erawh chu a danglam nghal daih a. Assembly Zawhna leh chhanna atanga a lan danin, Adviser to CM 5 te hian Staff 34 neiin, sorkarin thla khata sum a senso zat chu cheng Rs.15,27,265/- lai a tling a ni.)
4. Chief Minister office lian tak, hautak zet mai din a tul tak chhan ber hi- Thuneihna zawng zawng Chief Minister kuta dah anih tak vang a ni ber a, hei hi Budget Document in a nemnghet a ni. ‘Chief Minister in port folio a nei ve lo ang’ tia an sawi laiin, engkim inthlun khawmna Finance leh Planning te a chang ta a. Budget-a hmathar lakna tur tarlan, Capital Outlay cheng vbc 1953.75 atangin Chief Minister chan Finance ah cheng vbc 1219.70 zet dah a ni a, 62% aia tam a nih chu. State sorkarin ama puala a thawh ve phak chin te a beitham a, CSS ho hi hmasawnna ruhrel kan dinna ber pakhat a ni a, CSS te hi Planning kaltlang veka kalpui anih avangin, Matching share tur zawng zawng hum vektu Chief Minister kutah engkim a awm ta vek a. ZPM sorkarah hian inthlan hmaa an sawi letling chiahin, Chief Minister Office thu em em kan nei chho ta a ni. (Annual Financial Satement 2024-25 Page-13&14)
5. Loneitute hmangaihtu-a inchhal an nih laiin 2024-25 Budget hmanga an lan chhuahtir dan erawh a letling hlauh a ni bawk a. Loneih leh a kaihhnawih, Agriculture & Allied Activities atan, hmathar lakna tur (Capital Expenditure)-ah cheng nuai 8107 chiah an dah a, hei hi MNF sorkar liamtain Revised Estimate-a a dah cheng nuai 16916.90 aiin, nuai 8807 laiin a tlem zawk a. 48% laiin a tlahniam anih chu. Agriculrure, Horticulture, Crop Husbandry, Animal Husbandry ang chia sum dah hi nasa takin a tlahniam vek a ni. (Annual Financial Statement 2024-25 page 14)
6. Sorkar hmasain SEDP sum cheng vbc 150 a hnutchhiah atangin thlai thar leina turin ZPM sorkar hian cheng vbc 110 a dah a, SEDP dawng turten an dawn chhunzawm theih tak loh phah rualin, ZPM Sorkar-in kuthnathawktute tana a ruahman nghal kha kuthnathawktute kan lo lawmpui em em a, hetihlaia sum awm sa reng chung si-a Hmunphiah an lei duh lo tlang ta leh, kuthnathawktuten sum tam tak an hloh phah ta erawh pawi kan ti takzet a ni. Hetihrual hian loneituten tlang hrang hrangah lo te vatin an hal fel leh vek tawh a, tun thlenga sorkarin thlai thar lei dan turah ruahmanna mumal a la puangzar lo leh kuthnathawktuten eng ber nge an chin dawn tih pawh hre thei lova, rilru buai taka dah an la ni ta reng hi pawi kan ti a, loneitute pual bika Budget-a sum dah nasa taka tlahniam chho nena en kawpin, Mirethei leh kuthnathawktute tana ban phak loh sorkar, mahni inhai vur sorkar kan hrawn chho mek tih a lang thei a ni.
7. Kan Chief Minister zahawm tak chuan, “Kan Budget-ah hian chhiarkawp dik lo a tam lutuk a, Vaibelchhe sang tela kum tin chhût dik loh kumkhua tur a nih ka ring lo,” tiin a sawi a. Sorkar kal tawh zawng zawnga kan Budget pharh te kha sorkar hnathawkten thi leh thau pawlha ngaihtuahna senga zan khaw tairek thlenga hun leh tha an lo senna te a ni a. Chhiarkawp dik lo pui pui a awm ngai hriat a ni lo a. Kan sorkar hnathawkte diriamna leh cheksawlhna hi kan hotu lu ber kâ atanga a chhuah fo loh hi sorkar anga thawh ho nan pawh a pawimawh tak zet dawn a. Hetihrual chiah hian chhiarkawp mak tak, mipui bum tumna, Budget pharh taka lo lang ta chu sum puk tur chungchang hi a ni. Sorkar sum puk zat tur tla hniam anga lantir tum vangin ‘Ways & Means advance-ah cheng nuai 3 chiah Budget ah hian tarlan a ni. Kum 2023-24 ah khan Ways and Means Advance ah hian cheng vbc.1000 dah a ni a, State sorkar sum Reserve Bank of India (RBI) in a vawn chu hman zawh ret a nih chuan sorkar mualphona a ni a. Ni 7 aia tam overdraft phei chuan treasury khar a ngai hial thin. Chumi pumpelh nan chuan Central sorkarin Ways and Means Advance chu a rawn hman lawktir thin a. Chu chu State sorkar sum hmuh hmasak ber atangin a rulhsak leh mai thin a. Leiba tak tak ang a ni lo. Chuvangin, Ways and Means hmanga sum lo hman lailawk tur tih tlem vak hi Budget tha anga lantir tumna, sum puk tlem anga lan tumna, mipui bumna a ni tih hi sawi chian a tul a ni. Ways and Means Advance-a cheng nuai 3 chauh dah anih avang hian kan sum puk tur chu cheng vbc 698 vela tlahniam tur angin a lo lan phah ta a. Chief Minsiter pawhin a budget speech ah uar takin a sawilang a, langsar taka mipui bum tumna dik tak a ni. (Annual Financial Statement 2024-25 page 12)
8. ZPM hian MNF sawrkar laia Khawvel pum huapa harsatna nasa tak thleng avanga sum harsatna sorkarin a tawh kha hrethiam duh lovin, sum enkawl thiam lo leh puk reng renga khawsa tiin, nasa takin Sorkar hmasa an bei a. Chung harsatnate chu sukiang thei turin an inzuar a, mipuiin an lakah beiseina neiin an thlang tling ta a. An sorkar tan tirh a tanga tun thlenga Open Market Borrowing(OMB) atanga an sum puk tawh dan hi han tarlang ila.
1) January ah vbc 80
2) Febuary ah vbc 80
3) March ah vbc 81 puk a ni ta.
2023-2024 ah vbc. 981 pûk a ni tawh a. Open Market Bowrrowing nasa taka an sawisel thin laiin 2024-25 Budget ah chuan OMB atanga puk turin cheng vbc 1170 an ruahman nghal bawk.
9. Thalaite nghahhlelh, Mizo Development Bank Budget hmasa bera sawi rik awm ta rih lo te, Hydel Project chungchang lang ta miah lo leh, Power hman man tih san anih loh tur thu sawi anih laia, Power Dept sum thawh chhuah tura chhut, cheng nuai 62,000 atanga nuai 84,124 laia a pung chho si te leh a punna cheng nuai 22,124 zet a tling te hian ngaih a ti tha lo takzet a. Kum kalta aia chhiah pangngai ni lova kan thawh chhuah (Non Tax Revenue) punna tura chhut lawk leh Power sum thawh chhuah tur punna zat hi a inang vel chiah a, chumi awmzia chu kan non tax revenue punna zawng zawng hi Power thawh chhuah tura ruahman a ni leh hlauh si tihna a nih chu. (Annual Financial Statement Page 4 ah chiang taka tarlan a ni)
10. Sorkar Budget thar atanga sorkar kal dan tur lo lang atang te leh sorkar in bun chhoh mek dante hi uluk taka thlir chunga ngaihtuahna seng turin MNF chuan Zoram mipuite kan ngen a, Lok Sabha inthlanna neih turah hi chuan mahni inhaivurna lama thiamna nei tha takte ni lovin, ‘Kan ram kan hnam leh kan sakhua’ himna tura huaisen taka ding zel tur Pu K Vanlalvena min vote-pui vek turin Zoram mipuite MNF chuan kan ngen a. Zoram mipuite belh tlak leh rinngam ni turin MNF hi nitin a inbuatsaih thar sauh sauh zel a, Lok Sabha inthlanna lo awm turah pawh hian Pathian leh mipuite zarah hnehna sang tak chan ngei pawh kan inring tlat a ni.
Issued by
Mizo National Front Publicity Board, MNF General Headquarters, Aizawl Mizoram
Like

Comment
Share

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *